Kilka słów na temat fresku
Nie każdy artysta potrafi wykonać fresk. Malowanie na suchym lub mokrym tynku nie pozwala na nanoszenie poprawek, dlatego techniką tą posługują się wyłącznie wytrawni, znający się na swoim fachu twórcy. Nie bez przyczyny fresk bywa czasem nazywany jedną z najtrudniejszych, bardzo pracochłonnych technik malarskich. Fresk stanowi rodzaj wykonywanego partiami malarstwa ściennego.
Zanim artysta położy na tynku pierwszą warstwę farby powinien przygotować kilka warstw zaprawy różniących się od siebie składnikami. Arriciato to pierwsza, bardzo gruba warstwa zaprawy złożona z gaszonego wapna, grubego piasku, pokruszonych cegieł i kamieni. Gdy wyschnie artysta kładzie na niej intonaco, drugą, gładszą warstwę zaprawy. Dopiero na niej twórca zaczyna wykonywać pracę. W przeciwieństwie do innych technik malarskich, tj. akwarela, gwasz, olej czy pastel, artysta używa specjalnych odpornych na wapno, rozprowadzanych wodą deszczową barwników. Tego typu farby są nie tylko trwałe, ale i posiadają wyraziste, nasycone kolory, które - co ważniejsze - są wytrzymałe i bardzo długo nie blakną.
Jak wykonać fresk?
Artysta tworzy fresk partiami. Zanim usiądzie do pracy powinien zastanowić się nad wyglądem, rozmiarem kompozycji. Tworzenie szkiców to kolejny ważny etap, jakiego nie wolno pominąć. Autorzy fresków tworzą je na kartonach, następnie za pomocą specjalnych siatek powiększają wzory. Dzięki temu praca przebiega sprawniej, w świeżej warstwie tynku można odciskać kontury dzieła.
Rysunek tworzy się na drugiej, gładszej warstwie tynku. Artysta powinien starannie zaplanować swoją pracę; ważne, by przygotował tyle tynku, by można go było zamalować tego samego dnia. W ten sposób tworzy się tzw. dniówki (giornaty). Co dzieje się z niezamalowanymi, warstwami tynku? Artyści muszą je skuć, przygotować ściany. Dopiero wtedy zasiadają do dalszej, wytężonej, wymagającej skupienia i cierpliwości pracy.
Krótka historia fresku
Po raz pierwszy o fresku usłyszano w starożytności. Ściany pałaców, rezydencji bogatych Greków i Rzymian zdobiono motywami roślinnymi, zwierzęcymi i religijnymi. W kulturze minojskiej popularne było tworzenie tauromachii, scen z walkami byków.
Freski na wilgotnym podłożu budziły zachwyt w średniowieczu. Rysunki na ścianach najczęściej umieszczano we wnętrzach kościołów, kaplicach mecenasów artystów. Ciepłymi, kontrastującymi ze sobą barwami zafascynował się Giotto. Jego kaplica Scrovegnich w Padwie dla wielu twórców stanowiła wzór doskonałego fresku. Innym miłośnikiem fresku okazał się Masaccio, popularny włoski malarz. Dzieła we florenckiej kaplicy Brancaccich do dzisiaj zdumiewają i olśniewają wielu miłośników sztuki.
W kolejnych latach fresk przeżywał prawdziwy renesans. Dla wielu artystów płynne tworzenie tego typu dzieł stanowi nie lada wyzwanie; bywa wstępem do dalszej współpracy z mecenasami i fundatorami.
W XIX wieku fresk mokry zastąpiono suchym. Na suchym tynku artyści kładli zmieszane z wodą farby. Spoiwem stawało się mleko wapienne, kazeina, wosk, żywica, klej, olej i tempera. Fresk suchy pozwala na nanoszenie niewielkich poprawek, dlatego technika ta cieszyła się dużo większą popularnością. Z czasem fresk zastąpiono innymi, tańszymi i bardziej spektakularnymi malarskimi technikami.
Zalety i wady fresku
Wielu artystom i znawcom sztuki podobają się oryginalne, unikatowe freski. Zwracają uwagę na głębokie, intensywne barwy, których nie sposób znaleźć w żadnej innej technice. Kompozycje ścienne są też bardzo trwałymi, odpornymi na wilgoć i zmieniające się temperatury dziełami.
Fresk bywa nazywany trudną, pełną poświęcenia i wyrzeczeń techniką, dlatego najczęściej sięgają po nią artyści mający duże doświadczenie. Każdy etap pracy należy starannie rozplanować, niemożliwe jest nanoszenie na pracę poprawek. To nie jedyna trudność z jaką mierzą się artyści. Freski spędzają też sen z powiek konserwatorom. Często przeniesienie ich, np. z kaplicy do muzeum nastręcza ogromnego zaangażowania.
Kiedy jakiś czas temu pracownicy Muzeum Narodowego w Warszawie tworzyli nową ekspozycję z freskami z Faras, szybko przekonali się, jak ciężkie czeka ich zadanie. Mimo wielu wad freski cieszą oczy niejednego konesera dawnej sztuki.
Fresk - specjalna malarska technika
Zachwycające barwy i niezwykła trwałość to najważniejsze cechy charakterystyczne fresku. Nieco zapominana technika malarska jest bardzo wymagająca, dlatego niewielu współczesnych twórców po nią sięga. Warto zachwycić się nią wybierając się do muzeum, gdzie można spotkać najwięcej fresków. Nic dziwnego, że fresk bywa nazywany przez znawców specjalną malarską techniką. Taką, którą pokochają prawdziwi miłośnicy piękna.
