Action painting - co to jest?
Action painting to rodzaj informelu, malarstwa, w którym kształty nie mają większego znaczenia. Jest to technika malarska, w jakiej nacisk kładzie się na różne gesty. Artyści tworzą spontaniczne prace, często pod wpływem impulsu. Stąd też wspomniana technika bywa czasem nazywana zapisem twórczego aktu. Ważną rolę przypisuje się płótnom (najlepiej dużej wielkości), farbom olejnym, paletom, sztalugom, kijom, kielniom murarskim, a także materiałom, tj. szkło czy piasek. Artysta korzysta z różnej grubości pędzli, pod względem technicznym action painting nie wymaga od twórcy specjalnych umiejętności. Bardziej od wiedzy liczy się wyobraźnia, artyści łączą na pozór niepasujące elementy, które stają się samodzielnymi dziełami sztuki. W action paintingu każdy fragment kompozycji jest tak samo ważny, malarze jednakowo wypełniają farbami płótno. Zamiast starannie je zamalowywać, wolą umieszczać na kompozycjach różnokolorowe linie. Tym samym zmieniają podejście do współczesnej sztuki.
Wady i zalety action paintingu
Obrazy tworzone w duchu action painting wyglądają inaczej niż wiele współczesnych obrazów, ich twórcy dbają o to, by zapadały w pamięć, intrygowały, zachwycały. Przypadkowo nanoszone na płótno kreski przypominają swobodne szkice, wielu osobom wydaje się, że stworzenie ich nie wymaga od artysty wysiłku. Nic bardziej mylnego! To skomplikowany proces, malarze zawsze pracują w skupieniu. Nieco chaotyczne kompozycje są starannie zaprojektowane. Każdy detal ma duże znaczenie.
Tworząc daną kompozycje artysta powinien wybierać duże płótna; tylko w ten sposób dzieło zostanie w odpowiedni sposób wyeksponowane. Twórcy uwielbiający sztukę figuratywną raczej nie powinni po nią sięgać, malarstwo akcji doskonale sprawdza się w przypadku abstrakcji. Mimo wielu wad i trudności sztuka gestu wciąż posiada wielu wielbicieli.
Historia action paintingu
Po raz pierwszy o nowej technice malarskiej usłyszano na początku lat 40. w Stanach Zjednoczonych. Niemal od razu zachwycili się nią malarze, w tym Harold Rosenberg, kolekcjoner i miłośnik współczesnej sztuki. To on nazwał płótna „arenami do działania”, termin ten szybko przyjął się wśród twórców. Wiele osób krytykowało action painting.
Jeden z krytyków: „Niektóre z etykiet, które zostały powiązane z ekspresjonizmem abstrakcyjnym jak «informel» i «malarstwo akcji» zdecydowanie to [krytykę - przyp.red.] sugerowały; dano do zrozumienia, że chodziło o zupełnie nowy rodzaj sztuki, który nie był już sztuką w żadnym akceptowalnym sensie. To był oczywiście absurd”.
Trudna powojenna sytuacja i dający o sobie znać kryzys gospodarczy sprawiły, że Amerykanie rozpaczliwie szukali nadziei. Dlatego zaczęli interesować się nowymi odkryciami, mechaniką kwantową i psychoanalizą. Z czasem kolorowe, chaotyczne linie stały się dla nich symbolem nowego nurtu utożsamianego z innym podejściem do współczesnego malarstwa. Artyści traktowali przypadkowo rozchlapywane intensywne odcienie żółci, czerwieni, czerni i innych barw na płótnie jako nigdy nieukończone prace. Dla wielu twórców action painting stał się bezpośrednią inspiracją do stworzenia pierwszych happeningów.
Słynni przedstawiciele action painting
Wielkim wielbicielem malarstwa gestu, przez niektórych nazywaną jedną z najbardziej radykalnych, a nawet kontrowersyjnych technik, był Jackson Pollock. W sztuce nie uznawał świętości, fragmenty, które nie przypadały mu do gustu losowo „edytował”, bez końca poprawiał. Chociaż płótna kładł na podłodze, jeździł po nich na rolkach, mawiał, że „nigdy nie traci kontroli nad tym, co robi”.
Podobnego zdania byli też Franz Kleine i Willem de Kooning. Bardziej od wyglądu obrazu interesował ich sam proces tworzenia dzieła. Gdy w jednej z nowojorskich galerii odbył się pokaz czarno - białych dzieł Kooninga, publiczność wyglądała na oszołomioną. Nieco później artysta zaczął eksperymentować z kobiecymi portretami. Abstrakcyjne, z przewagą żywych, mocno nasyconych kolorów prace stały się znakami rozpoznawczymi twórców uwielbiających action painting.
Action painting w Polsce
W Polsce wielkimi wielbicielami wspomnianej techniki byli Małgorzata Starowieyska i Tadeusz Kantor. Artyści przywiązywali dużą wagę do przypadkowych kompozycji, wiele z nich, jak cykl „Bolero” Starowieyskiej wzbudził wśród publiczności niekłamany zachwyt. Nic dziwnego, że w stylu tym zakochał się również Kantor, znany malarz, grafik i reżyser teatralny.
Mawiał: „Dotychczas usiłowałem scenę przezwyciężyć, obecnie zrezygnowałem w ogóle ze sceny, to znaczy miejsca pozostającego w pewnym stosunku do widzów, w poszukiwaniu nowego miejsca miałem do dyspozycji teoretycznie całą rzeczywistość życiową”.
„Przypadkowa” technika
Action painting przez wiele osób bywa nazywany przypadkową techniką malarską. Linie umieszczane na pozbawionych perspektywy płótnach choć sprawiają wrażenie chaosu, w rzeczywistości stanowią staranny zapis przeżyć, gestów i emocji artysty. Dlatego action painting jest wyjątkową techniką. Taką, którą doceniają kolekcjonerzy współczesnej sztuki na całym świecie.
Action painting jest jedną z technik, które zmieniły współczesną sztukę. Więcej ciekawych artykułów na temat wspaniałych technik malarskich, znanych artystów, aranżacji wnętrz i kolekcjonerstwa przeczytają Państwo tutaj: https://www.advena-art.com/aktualnosci/blog/2021.
